Özgür yazılımın ekonomiye olan etkilerini inceleyebilmek için önce özgür yazılımı tanımak gerekir. Özgür yazılım, Richard M. Stallman’ın öncülüğünde başlamış ve bünyesinde kullanıcıları için 4 temel özgürlüğü barındıran bir yazılım türüdür. Bu özgürlükler:
- Herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü (0 numaralı özgürlük).
- Her ne istiyorsanız onu yaptırmak için programın nasıl çalıştığını ögrenmek ve onu değiştirme özgürlüğü (1 numaralı özgürlük). Yazılımın kaynak koduna ulaşmak, bu iş için önkoşuldur.
- Kopyaları dağıtma özgürlüğü. Böylece komşunuza yardım edebilirsiniz (2 numaralı özgürlük).
- Tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde programı geliştirme ve geliştirdiklerinizi (ve genel olarak değiştirilmiş sürümlerini) yayınlama özgürlüğü (3 numaralı özgürlük). Kaynak koduna erişmek, bunun için bir önkoşuldur. (Özgür Yazılım Tanımı, n.d.)
İngilizcesi free software olan özgür yazılımdaki free kelimesi “bedava” değil, “özgürlük” anlamındadır. Şöyle ki, özgün olarak yazdığınız veya var olan kaynak kodu açık herhangi bir yazılıma yapacak olduğunuz eklentileri piyasaya sürmekte ve özgün olarak yapmış olduğunuz her eylemden para kazanmakta özgürsünüz. Bu yüzden içinde bulunduğumuz kapitalist sistemde, özgür yazılım, para kazanma aracı olarak kullanılabilir.
Özgür yazılımın ekonomiye etkilerini 3 boyutta inceleyebiliriz:
1) Özgür yazılımın üretici yani yazılımcılara faydası ve yazılımcıları motive eden etmenleri nelerdir?
Üreticiler yani yazılımcılar yapacağı özgün işlerin hepsinden(özgür olsun ya da olmasın) ekonomik fayda sağlayabileceğini belirttik. Peki, yazılan yazılımın özgür yazılım olmasında yazarları motive eden sebepler nelerdir? M. Mert Uzbaşlı, Özgür Yazılım Ekonomisi adlı araştırmasında iki etmenden bahseder. Bunlardan biri içsel, diğeri ise dışsal etmenlerdir. Özgür yazılımın tercihinde içsel etmenlerin payı büyüktür. Programcıların herhangi bir yazılımı yazmasında; o yazılımın ihtiyacı, yazarken eğlenme ve sosyal dayanışma unsurları içsel etmendir. Bunların arasından sosyal dayanışma, yazılan yazılımın özgür yazılım olmasındaki en büyük etmendir. Ayrıca bu sosyal ortam içerisinde kişinin tanınma yani ün kazanma arzusu da özgür yazılımın yaygınlaşma sebepleri arasındadır (Uzbaşlı, 2004, p. 29). Bir yazılımın yazılmasındaki diğer sebepler hem özgür hem de ticari diğer yazılımlar için ortaktır ancak içsel etmenlerden kaynaklı özgür yazılımın avantajlarından bahsedebiliriz.
2) Tüketici yani yazılım kullanıcıları özgür yazılımdan ne bekler ya da özgür yazılım onlara ne gibi olanaklar sunar?
Tüketiciler yani yazılım kullanıcıları için ise özgür yazılım büyük avantajlar sağlar. Yukarıda da belirttiğimiz gibi 4 temel özgürlük özgür yazılımın tercihinde büyük önem taşır. Kullanıcılar istedikleri zaman değiştirme ve geliştirme özgürlükleri sayesinde yazılımlarında ihtiyaç duydukları eksiklikleri giderebilecek ve kopyaları dağıtma özgürlüğüyle birlikte bu gelişmelerden diğer kullanıcılarında faydalanmasına olanak sağlayacaktır. Diğer yandan, kapalı kaynak kodlu yazılımlarda kişisel bilgilerin depolanması ya da aktarımı noktasında kısıtlı bilgilere sahip olursunuz. Özgür yazılımların kaynak kodlarının açık olması herhangi bir bilgi hırsızlığın da önüne geçecektir.
3) Toplumdaki diğer kesimler özgür yazılımın kullanımının yaygınlaşmasından nasıl etkilenir?
Özgür yazılımın yaygınlaşması şüphesiz ki toplumun diğer kesimlerine de pozitif etkide bulunacaktır. İktisatta temel bir ilke vardır: Bireylerin kendi faydalarını maksimize etmesi toplumun da faydasını arttırır. Yukarıda üretici ve tüketici kesimlerin kendi faydalarını arttırma noktasında birbirleriyle alışveriş içinde olacakları düşünülürse toplum ekonomik anlamda belli bir refah seviyesine yükselecektir. Bunu bir örnekle açıklayalım. Bir şirket varsayalım. Bu şirket düzenleme, depolama, araştırma vs. gibi işlemler için bilgisayarlara ihtiyaç duyacaktır. Bu şirket bilgisayarlarındaki yazılımlar için belli bir ücret ödeyecektir. Kullanılan yazılımların özgür yazılım olması şirketimizin bu konudaki masraflarını en alt düzeye indirecektir çünkü özgür yazılım ya ücretsizdir ya da kapalı kaynak yazılımlara göre daha ucuzdur. Bu da şirkete ekonomik anlamda pozitif etki edecektir. Özgür yazılımın yaygınlaşmasıyla daha çok şirket ve dolayısıyla ülkenin ekonomik değeri yükselecektir. Bunun sonucu her bireyin olumlu etki alacağını rahatlıkla görebiliriz.
Sonuç olarak; özgür yazılım toplumun her kesimine pozitif ayrıcalıklar sunmaktadır ve yaygınlaşması elbette ki her bireyin ekonomik anlamda yararına olacaktır. Bu anlamda özgür yazılımın desteklenmesi hem bireylerin kendilerine hem de topluma fayda sağlayacaktır.
Musab Ü. SARI
Kaynakça
- Özgür Yazılım Tanımı – GNU Projesi – Özgür Yazılım Vakfı. (n.d.). Erişim:24 Haziran 2015. <http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html >
- Uzbaşlı, M. (2004). Özgür Yazılım Ekonomisi. Erişim:24 Haziran 2015. <http://www.linux.org.tr/wp-content/uploads/2010/04/Uzbasli-OzgurYazilimEkonomisi.pdf >
KAYNAK : http://seset.ceit.metu.edu.tr/2015/07/ozguryazilim-ekonomi/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder